Key Takeaways
- PTSD คือภาวะทางจิตใจที่เกิดขึ้นหลังจากเผชิญกับเหตุการณ์ที่รุนแรงและกระทบกระเทือนจิตใจอย่างหนัก เช่น อุบัติเหตุรุนแรง การถูกทำร้ายร่างกายหรือทางเพศ ถูกทารุณกรรม
- อาการ PTSD คือการนึกถึงเหตุการณ์ซ้ำ ๆ ,ฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์ หรือฝันถึงเรื่องราวคล้าย ๆ กัน หรือการเห็นภาพเหตุการณ์ซ้ำ (Flashback)
- ภาวะนี้เกิดขึ้นได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ หากสงสัยว่ามีอาการดังกล่าวควรรีบปรึกษาจิตแพทย์
ทำความรู้จัก PTSD คืออะไร?
PTSD (Post-traumatic Stress Disorder) หรือ โรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ คือภาวะทางจิตใจที่เกิดขึ้นหลังจากเผชิญกับเหตุการณ์ที่รุนแรงและกระทบกระเทือนจิตใจอย่างหนัก เช่น อุบัติเหตุรุนแรง การถูกทำร้ายร่างกายหรือทางเพศ ถูกทารุณกรรม เผชิญกับสงคราม ภัยพิบัติทางธรรมชาติ หรือเหตุการณ์ที่ทำให้รู้สึกว่าชีวิตหรือความปลอดภัยของตนเองหรือคนอื่นตกอยู่ในอันตราย
ผลจากการเผชิญกับเหตุการณ์เหล่านี้อาจทำให้ผู้ป่วยเห็นภาพเหตุการณ์ดังกล่าวซ้ำ ๆ ราวกับว่าตัวเองย้อนกลับไปอยู่ในสถานการณ์นั้นอีกครั้ง ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน จนทำให้เกิดเป็น PTSD ในที่สุด
ปรึกษาจิตแพทย์ ที่แอป BeDee ได้ทุกวัน สะดวก เป็นส่วนตัว
ส่งยาถึงที่ ไม่มีค่าจัดส่ง
อาการ PTSD มีอะไรบ้าง?
อาการ PTSD หรือ โรคเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ อาจเกิดขึ้นภายในไม่กี่สัปดาห์หลังเหตุการณ์ และเกิดอาการขึ้นนานเป็นเดือนหรือเป็นปีจนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน มักเกิดเกิดขึ้นร่วมกับอาการทางจิตเวชอื่น ๆ เช่น โรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล หรือโรคเครียด โดยโรค PTSD จะอาการแบ่งออกเป็น 4 กลุ่มหลัก ดังนี้
- อาการรบกวนซ้ำ (Intrusion symptoms)
- นึกถึงเหตุการณ์ซ้ำ ๆ
- ฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์ หรือฝันถึงเรื่องราวคล้าย ๆ กัน
- เห็นภาพเหตุการณ์ซ้ำ (Flashback) รู้สึกเหมือนอยู่ในเหตุการณ์อีกครั้ง
- เกิดอารมณ์หรือความรู้สึกกลัวอย่างรุนแรง เมื่อพบสิ่งกระตุ้น เช่น เสียง กลิ่น สถานที่
- อาการหลีกเลี่ยง (Avoidance)
- หลีกเลี่ยงการพูดถึง หรือหลีกเลี่ยงการนึกถึงเหตุการณ์ โดยตั้งใจเบี่ยงเบนความสนใจ
- หลีกเลี่ยงสถานที่ คน หรือกิจกรรม ที่เกี่ยวข้องหรือทำให้นึกถึงเหตุการณ์นั้น
- การเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์และความคิด (Negative alterations in mood and cognition)
- รู้สึกผิด โกรธ ละอาย หรือหมดหวัง
- รู้สึกโดดเดี่ยว ไม่ไว้ใจผู้อื่น
- ขาดความสนใจหรือความสุขในสิ่งที่เคยชอบ
- จำรายละเอียดของเหตุการณ์ไม่ได้บางส่วน
- รู้สึกแย่กับตัวเองหรือคนอื่นอย่างรุนแรง
- อาการตื่นตัวเกินปกติ (Hyperarousal)
- ตกใจง่าย สะดุ้งง่าย
- หงุดหงิด โกรธง่าย มีพฤติกรรมก้าวร้าว
- มีปัญหาการนอนหลับ เช่น หลับยาก ฝันร้าย ตื่นกลางดึก
- มีสมาธิน้อย หรือขาดสมาธิ
- ระแวดระวังมากเกินไปตลอดเวลา
BeDee Tips: ไม่สบายใจ นอนไม่หลับ ปรึกษา จิตแพทย์ที่ไหนดี อ่านเลย
สาเหตุที่ทำให้เกิด PTSD มีอะไรบ้าง?
สาเหตุการเกิดโรค PTSD เกิดจากการเผชิญกับเหตุการณ์ที่รุนแรงและกระทบกระเทือนจิตใจอย่างรุนแรง ซึ่งทำให้รู้สึกว่าชีวิตหรือความปลอดภัยของตนเองหรือคนอื่นตกอยู่ในอันตราย สาเหตุหลักที่พบได้บ่อย เช่น
- อุบัติเหตุรุนแรง เช่น รถชน, ไฟไหม้, อุบัติเหตุที่มีการบาดเจ็บสาหัส
- การถูกทำร้าย ทั้งร่างกายหรือทางเพศ, ถูกล่วงละเมิดในวัยเด็ก, ความรุนแรงในครอบครัว
- ประสบภัยพิบัติ เช่น น้ำท่วม, ไฟไหม้, แผ่นดินไหว, พายุ ทำให้สูญเสียบ้านหรือคนที่รัก
- ประสบเหตุการณ์จลาจรรุนแรง เช่น สงคราม, การก่อการร้าย, การถูกจับตัวเป็นตัวประกัน
- การเห็นหรือรับรู้เหตุการณ์รุนแรง เช่น เห็นคนอื่นเสียชีวิตหรือบาดเจ็บ
- การทำงานที่ต้องเผชิญกับความรุนแรงเป็นประจำ เช่น ทหาร, ตำรวจ, เจ้าหน้าที่กู้ภัย หรือบุคลากรทางการแพทย์ฉุกเฉิน
วิธีรักษาโรค PTSD ทำอย่างไร ?
การรักษาโรค PTSD มีเป้าหมายเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวจากเหตุการณ์สะเทือนใจ ลดอาการที่ส่งผลต่อชีวิตประจำวัน และเพิ่มคุณภาพชีวิตโดยรวม ซึ่งการรักษามักต้องใช้เวลาและใช้หลายวิธีร่วมกัน ผู้ป่วยควรได้รับการบำบัดจากจิตแพทย์ นักจิตวิทยาคลินิก หรือนักจิตบำบัด โดยทั่วไปแล้วมักใช้วิธีการรักษา เช่น
- การทำจิตบำบัด เช่น การทำ Cognitive Behavioral Therapy (CBT) เพื่อปรับความคิด ความเชื่อ และพฤติกรรมที่เกี่ยวกับเหตุการณ์สะเทือนใจ ปรับวิธีจัดการกับอารมณ์และความคิดลบ
- การทำ Exposure Therapy คือการจำลองสถานการณ์เพื่อให้ผู้ป่วยได้เผชิญหน้ากับสิ่งที่กลัว หรือสิ่งที่พยายามหลีกเลี่ยง เพื่อทำให้เกิดความชิน และลดระดับความรู้สึกกลัว
- Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) ใช้การเคลื่อนไหวตาของผู้ป่วยขณะเล่าความทรงจำสะเทือนใจ เพื่อช่วยให้สมองประมวลผลเหตุการณ์ในรูปแบบใหม่ที่ไม่เจ็บปวด
- การบำบัดแบบกลุ่ม (Group therapy) ร่วมพูดคุยกับผู้มีประสบการณ์คล้ายกัน เพื่อช่วยให้รู้ว่าตนไม่ได้อยู่คนเดียว
- การรักษาด้วยยา
PTSD ในเด็กเกิดขึ้นได้หรือไม่?
PTSD สามารถเกิดขึ้นในเด็กได้เช่นเดียวกับในผู้ใหญ่ โดยเฉพาะหากเด็กเผชิญเหตุการณ์ที่รุนแรงหรือกระทบกระเทือนจิตใจอย่างมาก เช่น การถูกทำร้ายทางร่างกายหรือทางเพศ, การถูกทอดทิ้ง, การเห็นพ่อแม่หรือคนใกล้ตัวถูกทำร้าย, การสูญเสียบุคคลสำคัญอย่างกะทันหัน, ประสบอุบัติเหตุรุนแรง, เผชิญภัยพิบัติ เช่น ไฟไหม้ น้ำท่วม แผ่นดินไหว หรือการอยู่ในพื้นที่สงครามหรือความรุนแรง หากเด็ก ๆ มีอาการ PTSD ควรรีบปรึกษาจิตแพทย์โดยด่วน
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ PTSD
1. ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดจาก PTSD มีอะไรบ้าง?
PTSD มักเกิดร่วมกับโรคทางจิตเวชอื่น เช่น โรคซึมเศร้า (Depression), โรควิตกกังวล (Anxiety disorders) หรือโรคย้ำคิดย้ำทำ (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD) ผู้ป่วยมักใช้สารเสพติดแอลกอฮอล์ ยานอนหลับ เพื่อ “หนีความทรงจำ” หรือบรรเทาความเครียด
นอกจากนี้อาจมีอาการปวดศีรษะเรื้อรัง, นอนไม่หลับ, ระบบย่อยอาหารผิดปกติ, ความดันโลหิตสูง หรือ
ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงได้
2. โรค PTSD รักษาหายไหม?
ภาวะนี้สามารถบำบัดรักษาจนผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ แต่ต้องอาศัยเวลา การดูแลต่อเนื่อง และการเข้ารับการรักษาที่เหมาะสม หากสังเกตว่าตัวเองหรือคนรอบข้างมีอาการ PTSD ควรรีบปรึกษาจิตแพทย์ นักจิตวิทยาคลินิก หรือนักจิตบำบัด
PTSD อาการบาดเจ็บอย่างรุนแรงทางจิตใจที่ต้องรีบรักษา
PTSD ไม่ใช่แค่ “ความเครียดชั่วคราว” แต่เป็นภาวะทางจิตใจที่รุนแรงและส่งผลกระทบต่อสุขภาพจิต ร่างกาย และคุณภาพชีวิตหากไม่รับการรักษาอย่างเหมาะสม
BeDee พบหมอเฉพาะทางเครือ BDMS ได้ทันที ไม่ต้องรอ ส่งยาทั่วไทย มั่นใจในความปลอดภัยของข้อมูล พื้นที่ปลอดภัย สู่สุขภาพใจที่ดีกว่า โดยบุคลากรมืออาชีพ
สอบถามเพิ่มเติม Line Official : @BeDeebyBDMS
Content powered by BeDee Expert
เรียบเรียงโดย
กรวรรณ ใจซื่อกุล
Egan, D. (2025, March). What is posttraumatic stress disorder (PTSD). Psychiatry. https://www.psychiatry.org/patients-families/ptsd/what-is-ptsd
Cognitive Behavioral Therapy (CBT). (2017, July 31). APA. https://www.apa.org/ptsd-guideline/treatments/cognitive-behavioral-therapy
Mayo Clinic Staff. (2024, August 16). Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/post-traumatic-stress-disorder/symptoms-causes/syc-20355967