เมื่อพูดถึงการมีประจำเดือนหรืออาการเมนส์จะมาหลายคนอาจจะนึกถึงอาการปวดท้องประจำเดือน, ตกขาว หรือสิว จริง ๆ แล้วไม่ใช่อาการเหล่านี้เท่านั้นที่เกี่ยวข้องกับการมีประจำเดือน แต่อาการก่อนเมนส์มาหรืออาการ PMS ยังสร้างความรำคาญและการเปลี่ยนทั้งด้านร่างกายและ
ตกขาวเกิดจากอะไร แบบไหนผิดปกติ สีตกขาวบอกอะไรได้บ้าง?
09/12/2023
อาการตกขาวเป็นอาการหนึ่งที่ผู้หญิงหลายคนคุ้นเคยเป็นอย่างดี บางคนอาจจะมีตกขาวไม่มาก ไม่ได้รู้สึกรบกวนชีวิตประจำวันหรือทำให้รู้สึกผิดปกติ แต่ในบางรายอาจพบว่ามีตกขาวเยอะ มีตกขาวทุกวัน บางรายอาจมีตกขาวสีขาวขุ่น หรือมีตกขาวสีเหลือง หรือแม้แต่ตกขาวสีดำ อาการตกขาวแบบไหนบอกถึงอะไรบ้าง แล้วจะมีวิธีรักษาตกขาวให้หายขาดได้อย่างไร มาดูกันเลย
สารบัญบทความ
ตกขาว คืออะไร
อาการตกขาวคือ สารคัดหลั่งที่ออกมาทางช่องคลอดของผู้หญิง มีลักษณะแตกต่างกันออกไปตามแต่สภาพร่างกายของแต่ละบุคคล แต่ในสภาวะปกติตกขาวจะมีลักษณะเป็นของเหลว ใส หรือขาว เป็นเมือกลื่นคล้ายไข่ขาว ไม่มีกลิ่น ตกขาวมีหน้าที่ช่วยในการหล่อลื่นช่องคลอด ป้องกันการติดเชื้อ ผู้หญิงทุกคนสามารถมีตกขาวได้เป็นเรื่องปกติแต่อาจพบความถี่ของการมีตกขาว เช่น ทุกวัน เกือบทุกวัน รวมถึงปริมาณตกขาวที่แตกต่างไปตามแต่ละร่างกายและการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมน ช่วงเวลาที่พบอาการตกขาวแบ่งออกเป็น 3 ช่วงเวลา ได้แก่ ช่วงก่อนมีประจำเดือน ระหว่างมีประจำเดือน และช่วงหลังมีประจำเดือน
อาการและลักษณะของตกขาว
ในสภาวะปกติผู้หญิงทั่วไปมักมีลักษณะตกขาวดังนี้
- ช่วงวันที่ 1-5 ของรอบเดือน เป็นช่วงที่มีเลือดประจำเดือน
- ช่วงวันที่ 6-14 ของรอบเดือน ในช่วงนี้มักมีตกขาวน้อยกว่าปกติ ตกขาวที่สามารถพบได้จะมีลักษณะขาว ขุ่น เหนียว หรือในบางรายอาจมีตกขาวสีเหลือง
- ช่วงวันที่ 14-25 ของรอบเดือน หรือช่วงก่อนวันตกไข่ จะพบตกขาวเหมือนแป้งเปียก ไม่คัน ตกขาวเป็นวุ้นใส ๆ คล้ายไข่ขาว
- ช่วงวันที่ 25-28 ของรอบเดือน หรือช่วงก่อนมีประจำเดือน ในช่วงนี้จะพบว่าตกขาวมีปริมาณน้อยลงหรือแทบจะไม่มีเลย
สีของตกขาวบอกอะไรได้บ้าง
- ตกขาวสีขาวใส ลักษณะตกขาวสีขาวใส ตกขาวเป็นวุ้นใส ๆ หรือตกขาวสีขาวเหมือนแป้งเปียก คือตกขาวในภาวะปกติ ซึ่งผู้หญิงทั่วไปมักมีตกขาวในลักษณะนี้
- ตกขาวสีขาวข้น ตกขาวมีสีขุ่น หรือตกขาวเป็นก้อนแป้ง ตกขาวรูปแบบนี้อาจเกิดจากปัญหาเชื้อราในช่องคลอด มักมาพร้อมกลิ่นอับ ปัสสาวะแล้วอาจมีอาการแสบขัด หรืออาการคันช่องคลอดร่วมด้วย
- ตกขาวสีเทาอ่อน ลักษณะตกขาวสีเทาอ่อนมักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียจากการมีเพศสัมพันธ์ การใช้ยาสวนช่องคลอด หรือการรับยาปฏิชีวนะต่อเนื่องเป็นเวลานาน ตกขาวสีเทาอ่อนมักมาพร้อมกลิ่นอับ หรือกลิ่นคาว
- ตกขาวสีเขียว ตกขาวแบบนี้มักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียหรือการติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์ มักมาพร้อมกลิ่นคาว กลิ่นเหม็นอับและอาการคันช่องคลอด
- ตกขาวมีเลือดปน มักเกิดหลังการมีประจำเดือน อาจพบร่วมกับกลิ่นเหม็น นอกจากนี้ตกขาวรูปแบบนี้อาจเกิดจากการติดเชื้อที่ปากมดลูกได้เช่นกัน
สาเหตุของตกขาวที่ผิดปกติ
จากลักษณะตกขาวที่กล่าวมาข้างต้น หลายคนอาจจะพบว่าเรามีตกขาวที่ผิดปกติ ตกขาวที่ผิดปกติเกิดจากสาเหตุต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
ตกขาวจากการติดเชื้อราในช่องคลอด
อาการตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อราในช่องคลอดคือตกขาวสีขาวขุ่น หรือตกขาวเป็นก้อนแป้งซึ่งเป็นผลมาจากการติดเชื้อรา มักพบร่วมกับอาการคันช่องคลอดหรือคันขาหนีบร่วมด้วย
ตกขาวจากการติดเชื้อแบคทีเรียในช่องคลอด
ลักษณะตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียในช่องคลอดนั้นมักมีสีเทาอ่อน หรือขาวอมเทา มักมาพร้อมกลิ่นอับ หรือกลิ่นคาว
ตกขาวจากการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
ตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์มักมีสีเขียวหรืออาจพบว่ามีตกขาวสีเหลืองได้เช่นกัน ตกขาวในรูปแบบนี้มักมาพร้อมกลิ่นคาว กลิ่นเหม็นอับและอาการคันช่องคลอด หรืออาจพบอาการไข้ ปวดท้อง หรือมีเลือดออกจากช่องคลอดได้
โรคที่อาจเกิดจากตกขาวผิดปกติ
เมื่อเกิดตกขาวผิดปกติบ่อย ๆ เป็นระยะเวลานาน อาจเสี่ยงต่อการเกิดโรคดังนี้
- ปีกมดลูกอักเสบ
- ท่อนำไข่ตัน
- มีบุตรยาก
- เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์นอกมดลูก
- มีก้อนฝีหรือหนองในอุ้งเชิงกรานได้
การรักษาตกขาวจากการติดเชื้อในช่องคลอด
สำหรับวิธีรักษาตกขาวจากการติดเชื้อในช่องคลอดนั้นอย่างแรกคือผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการวินิจฉัยก่อนว่าสาเหตุของการเกิดตกขาวที่ผิดปกตินั้นหรือเชื้อนั้นคือเชื้อประเภทใด โดยทั่วไปวิธีรักษาตกขาวที่ติดเชื้อในแต่ละประเภทมีแนวทางการรักษาดังนี้
- ตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อรา แพทย์จะรักษาด้วยยาฆ่าเชื้อราซึ่งมีทั้งในรูปแบบยาเหน็บและยารับประทาน กรณีที่พบว่ามีการติดเชื้อราบริเวณนอกช่องคลอดด้วยแพทย์อาจให้ยาทามาใช้ร่วมด้วย ตัวอย่างยาที่ใช้เพื่อฆ่าเชื้อรา เช่น Clotrimazole, Miconazole, และ Tioconazole
- ตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย การติดเชื้อแบคทีเรียนั้นอาจเกิดจากการเปลี่ยนคู่นอนบ่อย การสวนล้างช่องคลอด การมีเพศสัมพันธ์ และการขาดแบคทีเรียดีในช่องคลอด ยาที่ใช้ในการรักษาตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ได้แก่ กลุ่มยาปฏิชีวนะ เช่น Metronidazole และ Tinidazole นอกจากนี้ผู้ป่วยควรงดการมีเพศสัมพันธ์ในช่วงการรักษาด้วย
- ตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อทริโคโมแนส (Trichomoniasis) มักเกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ ผู้ป่วยมักมีตกขาวสีเขียว หรือตกขาวเป็นฟอง มีกลิ่นเหม็น แสบร้อนและคันบริเวณช่องคลอด ปัสสาวะแสบขัด หรือเจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์ ยาที่ใช้ในการรักษาตกขาวในกลุ่มนี้ ได้แก่ยาปฏิชีวนะ เช่น Metronidazole และ Tinidazole
วิธีดูแลตนเอง ลดความเสี่ยงตกขาวผิดปกติ
โดยปกติแล้วภายในช่องคลอดผู้หญิงจะมีสภาวะเป็นกรดอ่อน ๆ หรือมีค่า pH อยู่ที่ประมาณ 4.0-4.5 มีเชื้อ Lactobacillus species หรือ ที่เรารู้จักกันในชื่อ “แลคโตบาซิลลัส” เป็นเชื้อประจำถิ่นซึ่งสภาวะความเป็นกรดอ่อน ๆ รวมกับการทำงานของเชื้อแลคโตบาซิลลัสจะช่วยรักษาสมดุลภายในช่องคลอดให้อยู่ในสภาวะที่เหมาะสม คอยยับยั้งไม่ให้เชื้ออื่น ๆ เข้ามาเจริญเติบโตภายในช่องคลอด แต่เมื่อไหร่ที่สภาวะที่ปกติดังกล่าวเสียสมดุล เช่น ร่างกายเกิดการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนช่วงก่อนมีประจำเดือน การได้รับยาฆ่าเชื้อหรือยาปฏิชีวนะติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน หรือการติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์ อาจทำให้ช่องคลอดติดเชื้อและเกิดตกขาวผิดปกติได้
การดูแลช่องคลอดเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดตกขาวผิดปกตินั้นสามารถทำได้ดังนี้
- ทำความสะอาดช่องคลอดอย่างเหมาะสม ล้างทำความสะอาดช่องคลอดและอวัยวะเพศด้วยน้ำเปล่า ไม่จำเป็นต้องใช้น้ำยาล้างจุดซ่อนเร้นหรือสบู่
- ดูแลรักษาร่างกายให้สะอาด อาบน้ำหลังออกกำลังกายเสร็จโดยเฉพาะผู้ที่มีเหงื่อมาก ไม่ปล่อยให้เกิดการหมักหมม ซับบริเวณจุดซ่อนเร้นและช่องคลอดให้แห้ง ไม่อับชื้น
- ทำความสะอาดบริเวณอวัยวะเพศและช่องคลอดจากด้านหน้าไปด้านหลังด้วยน้ำเปล่าและซับให้แห้งทุกครั้ง
- ไม่ควรสวนล้างบริเวณช่องคลอด
- ไม่ควรเกาบริเวณอวัยวะเพศ
- สวมเสื้อผ้าสบาย ๆ ไม่รัดแน่น หรือหนาจนไม่สามารถระบายอากาศได้
- ซักทำความสะอาดชุดชั้นในและตากให้แห้ง ควรตากให้โดนแดด
- เมื่อมีประจำเดือนควรเปลี่ยนผ้าอนามัยทุก 3-4 ชั่วโมง หรือบ่อยกว่านั้นหากประจำเดือนมามาก
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับตกขาว
1. ตกขาวเป็นก้อนแป้งอันตรายไหม?
ในสภาวะปกตินั้นตกขาวจะมีลักษณะสีขาวใส ตกขาวเป็นวุ้นใส ๆ ไม่มีกลิ่น ไม่คัน แต่เมื่อไหร่ที่ตกขาวเป็นก้อนแป้ง หรือตกขาวสีขาวขุ่นมากขึ้น อาจเกิดจากเชื้อราได้ซึ่งจำเป็นต้องรีบปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุต่อไป
2. ตกขาวมีกลิ่นเหม็นเกิดจากอะไร?
โดยทั่วไปแล้วตกขาวในภาวะปกติมักไม่มีกลิ่น แต่หากพบว่าตกขาวของเรามีกลิ่นผิดแปลกไปจากเดิม มีกลิ่นเหม็นอาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อซึ่งจำเป็นต้องปรึกษาแพทย์เพิ่มเติมเพื่อหาถึงสาเหตุของอาการตกขาวผิดปกตินั้น
3. ตกขาวมาก่อนประจําเดือนกี่วัน?
ในสภาวะปกติผู้หญิงทั่วไปมักมีลักษณะตกขาวดังนี้
- ช่วงวันที่ 1-5 ของรอบเดือน เป็นช่วงที่มีเลือดประจำเดือน
- ช่วงวันที่ 6-14 ของรอบเดือน ในช่วงนี้มักมีตกขาวน้อยกว่าปกติ ตกขาวที่สามารถพบได้จะมีลักษณะขาว ขุ่น เหนียว หรือในบางรายอาจมีตกขาวสีเหลือง
- ช่วงวันที่ 14-25 ของรอบเดือน หรือช่วงก่อนวันตกไข่ จะพบตกขาวเหมือนแป้งเปียก ไม่คัน ตกขาวเป็นวุ้นใส ๆ คล้ายไข่ขาว
- ช่วงวันที่ 25-28 ของรอบเดือน หรือช่วงก่อนมีประจำเดือน ในช่วงนี้จะพบว่าตกขาวมีปริมาณน้อยลงหรือแทบจะไม่มีเลย
4. ตกขาวผิดปกติอันตรายไหม?
เมื่อเกิดอาการตกขาวที่ผิดปกติไปจากเดิม เช่น ตกขาวสีเหลือง ตกขาวสีขาวขุ่น ตกขาวเป็นก้อนแป้ง ตกขาวเป็นสีดำ หรืออื่น ๆ ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยว่าสาเหตุของการเกิดตกขาวผิดปกตินั้นเกิดขึ้นจากอะไร หากปล่อยไว้อาการอาจลุกลามมากขึ้นได้ ผู้ป่วยควรรีบปรึกษาแพทย์เมื่อมีอาการ
ตกขาวผิดปกติ อย่าปล่อยไว้
ถึงแม้ตกขาวจะเป็นสภาวะปกติที่เกิดขึ้นได้กับผู้หญิงทุกคน แต่ในช่วงที่ร่างกายหรือช่องคลอดเกิดความผิดปกติก็อาจทำให้เกิดตกขาวที่ผิดปกติได้ ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการวินิจฉัยและการรักษาจากแพทย์โดยด่วนเพราะหากปล่อยไว้อาการอาจลุกลามและสร้างอุปสรรคต่อการใช้ชีวิตประจำวันได้ เช่น อาจเกิดอาการคัน มีกลิ่นไม่พึงประสงค์ และอื่น ๆ ได้
ตกขาวผิดปกติไม่ต้องเขินอาย ปรึกษาหมอออนไลน์ที่แอป BeDee ได้ทุกวัน เรามีสูตินรีแพทย์หรือปรึกษาเภสัชกรเรื่องการใช้ยา เลือกปรึกษาตามเวลาที่คุณสะดวก เป็นส่วนตัว ไม่ต้องเดินทาง สอบถามเพิ่มเติม Line Official : @BeDeebyBDMS
Content powered by BeDee Expert
ภญ.กมลวรรณ พัดศรีเรือง
เภสัชกร
Sim, M., Logan, S., & Goh, L. (2020). Vaginal discharge: evaluation and management in primary care. Singapore Medical Journal, 61(6), 297–301. https://doi.org/10.11622/smedj.2020088
Vaginal Discharge. (n.d.). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/4719-vaginal-discharge
